İçindekiler
Bir payın nominal değeri en küçük değeri ifade etmektedir. Nominal değer bir menkul kıymetin şirket tarafından belirlenen değerini ifade etmektedir. Nominal değerler genellikle tahvil veya hisse senedi olmak üzere bir menkul kıymetin değerini belirler. Sayısal değer fiyatı olarak da bilinen nominal değer açıkça belirtilmek zorundadır. Nominal değer bir menkul kıymetin piyasa değeri dışında belirlenmiş olan değerine denmektedir. Ekonomide sıklıkla karşımıza çıkmakta olan nominal değer Merkez Bankası tarafından şu şekilde açıklanmıştır;
“Nominal değer bir menkul kıymetin üzerinde yazan değeri ifade eder. Örneğin basılmış olan TL banknotlarının üzerinde yer alan değerler nominal değerdir”
Ekonomi ile finans arasında kullanılan nominal değer temelde aynı şeyi ifade etmiş olsa da farklılıkları bulunmaktadır. Ekonomi alanında kullanılan nominal değer enflasyona göre herhangi bir düzeltme yapılmadan verilen değeri ifade etmektedir. Ancak finans alanında kullanılan nominal değer ise tahvil ve hisse senedi gibi menkul kıymetlerin değerini ifade eder. Finansal anlamda kullanılan nominal değerler gerçek değeri yansıtmaz.
Menkul kıymetin değeri belirlenen nominal değerin altında ya da üstünde olabilir. Kullanım alanları farklı olan nominal değerin ekonomi ve finans çevresinde sıklıkla kullanıldığı görülmüştür. Bir borsa terimi olarak da karşımıza çıkan nominal değer senet, çek, para, pul ve hisse senedi gibi taşınabilir olan kıymetlerin üzerinde yazan ya da belirlenen değerini ifade etmektedir. Ancak nominal değerde normal ederi kadar bir gerçek değer gösterilmez. Yalnızca sayısal görünüme odaklı bir biçimde ortaya çıkar.
Nominal değere sahip olan hisse senedi ya da menkul kıymet mevcut değerinin altına ya da üstüne satılabilmektedir. İhraç edilen ya da devlete ait olan tahvillerin nominal değerleri ise tahvilin ödeme zamanını göstermektedir. Bu sebeple nominal değeri belirlenmiş olan menkul kıymet piyasa değerinin altında olabilmektedir. Bu sayede kazanç elde edilmektedir. Nominal değerler sabit ve değiştirilemez olmaktadır.
Nominal kelimesi fransızcadan dilimize geçiş göstermiş ve zamanla anlam kazanmıştır. Herhangi bir paranın üzerinde yer alan değer nominal değeri ifade etmektedir. Şirketler hisse senetlerinde nominal değeri kendileri belirlemektedir. Özellikle de hissedarlarda şirketler sermaye dağılımı yapmak için kullanmaktadır. Nominal değerler hisse senetlerinin ya da diğer menkul kıymetlerin gerçek değerlerini ifade etmek amacıyla kullanılmazlar.
Nominal değerler hisse senetlerinin ya da menkul kıymetlerin üzerinde basılı olmuş olan pay miktarını göstermek amacıyla kullanılmaktadır. Nominal değer belirlenirken sermayenin kaç paydan oluştu ve nominal değerin kaç lira olduğu bu sayede bulunur. Nominal değerler ana sözleşmede belirlenmektedir.
Nominal değer bir kıymetin üzerinde yazan değeri ifade etmektedir. Gerçek fiyatını yansıtmaz. Nominal değerler reel değerlerde uzakta yer alır.
Nominal değerler yalnızca sayısal ifade olarak kullanılmaktadır. Nominal değer alım gücünü ifade etmektedir. Bunun dışında nominal değeri belirlenmiş olan Bir menkul kıymetin ya da hisse senedinin belirlenen nominal değerin altında ya da üstünde fiyat belirlenmesi ve satın alınması mümkündür. Payların nominal değeri ise hisse senetlerinin itibari değeri ederince şirketin toplam ödenmiş sermayelerinin değeri belirlenmiş olan hisse senetlerinin tamamına bölündüğünde ortaya çıkan belirli türlere payların nominal değeri denmektedir. Hisselerin nominal değerleri hesaplanırken ödenmiş sermaye ödenmemiş hisse sayısına bölünerek bulunmaktadır.
Reel değer nominal değerin gerçek halidir. Reel değerde nominal değerden arındırılarak bir fiyat belirlenir. Bir nominal verinin değiştirilmesi veya farklı bir biçimde kullanılması mümkün değildir. Ancak 2020 yılında yapılan satış ile 2022 yılında yapılan satışları karşılaştırdığınızda fiyatların değişmediği bir ortamda nominal değerdeki değişim sayısı satışların değiştiğini göstermektedir. Bu durum itibariyle bakıldığında reel değer ile nominal değer arasında herhangi bir fark görülmemektedir.
Ancak enflasyonun var olduğu ve gerçek fiyat dalgalanmalarının yaşandığı bir ortamda bu karşılaştırmayı yapmak pek mümkün olmamaktadır. Real değer hesaplaması yapılırken nominal değer fiyat endeksiyle bölünür. Aynı zamanda bu işlem esnasında fiyatların değişmediği ve aynı kaldığı varsayılır. Bir payın nominal değeri finans ve ekonomide sıklıkla kullanılan alım gücünü temsil etmeyen yalnızca sayısal bir veri olarak görülmektedir. Kıymet miktarını belirten bu terim yalnızca sayısal bir değerdir.
Nominal Değer Hesaplama Nasıl Yapılır?
Bir payın nominal değerini hesaplamak için ilk olarak toplam ödenmiş sermayenin bilinmesi gerekmektedir. Toplam ödenmiş sermaye şirketin tedavülde yer alan hisse sayısının tamamını değil yalnızca ödenmiş hisselerin bölünmesi ile elde edilmektedir. Yani kısaca payların nominal değeri hesaplanırken toplam ödenmiş hisse sermayesi şirketin ödenmemiş hisse sayısına bölünerek elde edilir.
Örneğin bir şirket mali raporlama yılı içerisinde ödenmiş hisse sermayesi 60 bin dolar ve birikmiş kazancı 120.000 dolar ise ve bu şirketin piyasada 2500 yetkili hissesi ve 2000 adet tedavülde hissesi bulunuyorsa bu şirketin nominal değeri kaç olur? Yukarıda da bahsettiğimiz gibi nominal hisse değerini bulabilmek için sermaye ve hisse sayısı bilgilerine sahip olmak gerekmektedir.
Nominal hisse değeri= ödenmiş sermaye/ ödenmemiş hisse sayısı
Şirketin ödenmiş hisse sermayesinin 60 bin doları olduğu elde tuttuğu kazancın ise 120.000 dolar olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda geçen sene içerisinde kurulan bu şirketin yetkilendirilmiş hisse sayısı 2500 tedavüldeki hisse sayısı ise 2.000’dir. Bizim için gerekli olan ödenmiş sermaye ve ödenmemiş hisse sayısı. Bu durumda nominaldir hesaplamak için ödenmiş hisse sermayesi 60 bin doları tedavüldeki hisse sayısına bölmek gerekir. 60 bin doları 2.000’e böldüğünüzde ortaya çıkan 30.000 dolar nominal hisse değerini göstermektedir.
Hisse Senedinin Nominal Değeri Nasıl Hesaplanır?
Nominal değer yalnızca menkul kıymetlerde değil hisse senetlerinde de kullanılmaktadır. Hisse senetlerinde sıklıkla karşımıza çıkmakta olan nominal değer ifadesi yatırımcıları bilgilendirmek amacıyla da kullanılmaktadır. Nominal değer yatırımcı belgeler üzerinde yer alan nominal değer ifadeleri sayesinde bilgi sahibi olur. Nominal değer hesaplamaları ile belirlenen tutarlar hisse senetlerinin üzerinde yer alır.
Türk Ticaret Kanunu ülkemiz için en düşük nominal hisse değeri miktarını bir kuruş olarak belirlemiştir. Şirketler ise nominal değer hesaplama yöntemi ile kanunen seçilen bir kuruştan yüksek olması şartıyla özgürce nominal değerlerini belirleyebilirler. Pay üzerinden ele alınan nominal değer en küçük miktarı göstermektedir. Söz konusu olan nominal değer şirketin en yüksek sermayesi kadar olabilir.
Genelde şirketler sermayenin dağıtılımını kolaylaştırmak için katlanması ve bölünmesi kolay sayıları tercih ederler. Bono nominal değer ise ödenecek olan ve vadesini ödenmesi gereken değer ödenmektedir. Genel itibarıyla 101’im olarak düşünülen nominal değer 100 TL olarak kabul edilmektedir.
Fiyat= nominal değer/(1+faiz oranı) vadeye kalan yıl
Tüm faiz vade sonunda ödendi ise bono adı verilir. Bono nominal değer hesaplaması yapılırken nominal değer 1+ faiz oranı ve vadeye kalan yıl ile hesaplanmaktadır.