İçindekiler
Önceden var olan izinler nedeniyle lider tablosunun en üstündeki duruma ayrıcalık denir. Rüçhan hakkı, başka bir ülkede kayıt yaptırarak, sergileyerek ve başvuruda bulunarak elde edilebilir. Marka tescil işleminde bu hak iki şekilde kullanılır. Uluslararası bir anlaşma kapsamında marka başvurusundan elde edilen rüçhan hakkı bunlardan biridir. Türkiye’de öncelik alabilmek için Paris Sözleşmesine üye ülkelerden birinde marka başvurusu yapılması gerekmektedir. Benzer bir marka başvurusu ile Türkiye’de başvuru tarihinden itibaren 6 ay içinde rüçhan hakkı doğabilir.
Marka başvurusunda bu hakkı elde etmenin bir başka yolu da sergilerde teşhir hakkıdır. Marka tescilinin yapılabileceği ülkelerde, mal veya hizmetlerin resmi ulusal veya uluslararası izinli açık sergilerde teşhir edilmesi zorunludur. Bundan sonra, ürün veya hizmetin Türkiye’de teşhir edildiği tarihten itibaren 6 ay içinde marka tescil ve başvuru işlemlerinin yapılması halinde rüçhan hakkı kullanılabilir. Rüçhan hakkından yararlanmak isteyenler, bu hakkın kullanım durumlarını resmi olarak belgelemek zorundadır.
Rüçhan Hakkından Yararlanmak İçin Gerekli Belgeler
Rüçhan hakkından yararlanan gerçek veya tüzel kişi; Bu haktan Türkiye dışındaki ülkelerde marka başvurusu yaptıklarını veya süre içinde ürün/hizmetlerini resmi sergilerde sergilediklerini teyit ettiklerinde yararlanabilirler. Ancak bu haktan yararlanmak için bazı belgelerin ibraz edilmesi gerekir. Rüçhan hakkından yararlanmak için gerekli belgeler şunlardır:
- Rüçhan hakkını belgeleyen belgelerin aslı veya noter tasdikli sureti yetkili makamlarca verilir.
- Bu belgelerden herhangi biri yeminli tercüman tarafından kabul edilmiş ve Türkçe ‘ye çevrilmiştir.
- Rüçhan talebine ilişkin başvuru
İstenen belgelerin 3 ay içinde Türk Patent ve Marka Kurumu’na sunulması gerekmektedir. Aksi takdirde başvuru iptal edilecektir.
Rüçhan Hak Nasıl Alınır?
Rüçhan hakkı elde etmek isteyen yatırımcı şirkette değerli sermayesini artıracak hisselere sahip olması gerekir. Yatırımcı, sermaye artırımı tarihinden önceki iş günü, toplantı bitiminden hemen önce şirketin sermaye değerini artıracak payları satın alırsa, sermaye artırımına katılır ve sermaye artırımı rüçhan hakkını kullanır. Şirketin ana rallisinden önceki iş günü işlem bitimine 1 dakika kala satın alınan paylar ile daha önce satın alınan paylar hakkın kullanımına katılır. Sermaye artırımı sırasında dönüştürülebilir tahvilleri, yani yatırımcıların daha önce elinde bulundurdukları ve sermaye artırmadan önce sattıkları hisse senetleri olmayan yatırımcıların imtiyazlı kayıt hakkı yoktur.
Rüçhan Hakkı Kullanım Süresi
Şirketin sermaye artırımına katılmanız halinde, şirket sahip olduğunuz paylara olan yükümlülüğü oranında rüçhan hakkı verecektir. Verilen öncelik en az 15 gün, en fazla 60 gün süreyle kullanılmalıdır.
Rüçhan Nasıl Kullanılır?
Bir yatırımcının rüçhan hakkını kullanması için 2 olasılık vardır. Bunlardan ilki, yatırımcının belirlenen değeri ödeyecek şirket tarafından belirlenen bir faiz oranında geri dönüş imkânı istemesi ve yeni paylara sahip olmasıdır. İkinci bir alternatif, Borsa İstanbul rezervasyon kuponu piyasasında alınıp satılabilen ön edinilmiş kullanım hakkıdır.
Yatırımcılar, Ruchan’ın Karşılaştırılabilir Kupon Pazarı’nda üst düzey varlıkları satabilir veya bunları tersine çevrilebilir bir fiyattan satın alabilir. Yeni hisse senedi tutmak istemeyen yatırımcılar bu yöntemi kullanır.
Hissesi Olmayan Rüçhan Alabilir Mi?
Sermaye artırımından önce dönüştürülebilir senetleri satın almayan ve dönüştürülebilir kuponlara sahip olmayan yatırımcılar, hisse senedi değersiz hale geldikten sonra oluşan imtiyazlı kuponları alıp satamazlar. Önalım bir önalım hakkı olduğundan, bu kuponların alım satımı söz konusu şirketle muhatap olanlar tarafından yapılır. Diğer menkul kıymetlerle ilgisi olmayan yatırımcılar sadece şirketin adi hisse senetlerini alıp satabilirler.
Rüçhan Hakkı Kullanılmazsa Ne Olur?
Kullanılmayan öncelik ilk piyasada satışa sunulur. Bu ikincil piyasa tercihleri, artan sayıda hisse satın almayı vaat eden şirket tarafından satın alınır. Genel olarak, işin artık önceliği vardır.
Değeri karşılığında para yatırmaz ve dönüştürülebilir ürünler satın almazsanız veya sahip olduğunuz kuponları şirketin ilk ret hakkınız sona ermeden önce, değerlendirilen anapara miktarını artırarak satmazsanız, kuponlar kaybedilir. Silinen kuponlar daha sonra satılacak ve Tercihli Kupon Pazarı’nda 1 TL gibi düşük bir bedelle satılacaktır.
Borsada Rüçhan Hakları Nasıl Satılır?
Rüçhan Hakları, değersiz sermaye kazancı nedeniyle yeni hisse satın alma hakkıdır. Belirlenen bir bedel karşılığında edindiğiniz anahtarları tahsis ederek veya satarak edindiğiniz hak paylarının sayısını artırabilirsiniz. Borsada Rüçhan hakları çok kolay satılmaktadır. Rüçhan hakları, kurumun yatırım hizmetinin mobil şubesi, web iştiraki veya birlikte çalıştığınız acenteyi arayarak telefonla satılabilir.
Rüçhan Nasıl Doğru Kullanılır?
Rüçhan haklarınızı satmak istiyorsanız operatörün mobil ofisi üzerinden işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Bunu bir tahvil alıp satmak gibi düşünebilirsiniz. Rüçhan haklarınızı göreceksiniz. Hisse senedi satıyormuş gibi sat düğmesine tıklayarak Rüçhan haklarınızı kolayca satabilirsiniz. Portföyünüzde Rüçhan kuponu göremiyorsanız, acentenizi aramanız gerekir. Sahip olduğunuz kuponların durumunu kurumunuzun borsası üzerinden öğrenebilir, fiyatlarını öğrenebilir, vade bitimine ne kadar kaldığını öğrenebilirsiniz.
Önalım Hakkı ve Rüçhan Hakkının Arasındaki Fark Nedir?
Rüçhan Hakkı Sermaye artırımı gündeme gelirken, ön alım hakkı pay devri konusunda gündeme gelecektir. Sermaye paylarının devri halinde önalım hakkı TTK 577/1-b maddesinde belirtilmiştir. Genel ortaklardan birinin sermayeye katılma payını üçüncü bir kişiye devretmesi halinde, bu üyelerin rüçhan hakkı ancak esas sözleşmede öngörüldüğü takdirde kullanılabilir. Bu nedenle şirket kurarken esas sözleşmede önalım hakkının sağlanması uygundur.
Ana sözleşmede rüçhan hakkı öngörülmemiş olsa bile, toplantı, pay devrini onaylamayarak şirket paylarının üçüncü kişilere devrini engelleyebilir, paylar genel kurulun onayını gerektirir. Kanunda önalım hakkının nasıl kullanılacağı açık değildir. TTK616/2-b uyarınca önalım hakkı genel kurulun devredilemez yetkilerinden biridir. TTK 595. maddesi hükümlerine göre pay devrinin toplantıya bildirilmesi zorunludur. Kanaatimizce genel kurul üç ay içinde devri reddetmez ise mutabık kalınmış sayılır.
Limited Şirket Pay Devrinde Rüçhan ve Önalım Hakkının Karşılaştırılma Ve Farkı
Rüçhan hakkı sermaye artırım kararı neticesinde oluşacak yeni paylar ortakların kendi sermayeleri oranında parasını ödeyip sahip olma imkânıdır. Genel olarak limited şirketlerde, genel ortaklar önce reddetme ve sınırlı olmadıkça devam etme hakkına sahiptir. Öncelik kuralları TTK591 ve TTK 621’de yer almaktadır.
Toplantıda delege sayısının fazla olması nedeniyle önceliğin sınırlandırılması veya kaldırılması zor olmuştur. Sınırı temsil eden oyların en az üçte ikisi ile ve toplam oy hakkı sermayesinin salt çoğunluğu ile bulunması gerekir. Yabancıların yeni doğan sermaye artırılmış hisseleri daha fazla satın almalarını engelleyecek rüçhan hakları. Tercih haklarının sınırlandırılması veya ortadan kaldırılması, şirkete yeni ortakların girmesine yol açacağı için şirket faaliyetleri için önemli bir karar olarak kabul edilir.
Borsa Rüçhan Kuponu Nedir?
Ödenmiş sermaye artırımı, şirketin temel sermayesine tekabül eden hisse bedelinin ödenmesinden sonra yeni hisse ihraç edilerek şirket sermayesinin artırılmasıdır. Bu artışta paranın şirket kasasına aktarılması durumunda sermaye kazanç primine dahil edilmez. Sermaye artırımı kapsamında ihraç edilen yeni paylar için pay sahiplerine payları oranında bir rüçhan kuponu verilir. Bu kuponlar, yatırımcıların yeni hisse alımına öncelik vermelerini sağlar.
Rüçhan Hakkı, anonim şirketlerin finansal kaynak sağlamak amacıyla ödenmiş sermayede artış yapmış olmaları nedeniyle sermaye artırımı öncesinde şirket hisselerine sahip olan yatırımcılara sermaye artırımı sonrası yeni konsolide edilen hisse senetlerine öncelik veren bir ifadedir.