Poliçe, alacaklı tarafından borçlu üzerine çekilen ve belli bir paranın belli bir süre içinde veya ibrazında üçüncü bir kişiye veya emrine ödenmesini belirten kayıtsız ve şartsız bir ödeme emridir. Poliçe banka akreditif kredileri nde kullanılabildiği gibi, tacirler arasında da kredi aracı olarak kullanılabilmektedir.
Poliçede, üç taraf vardır:
- Keşideci: Poliçeyi tanzim ederek imzalayıp lehdara teslim eden kişidir.
- Muhatap: Poliçede keşideci tarafından ismi yazılan ve poliçeyi imzalayarak kabul eden kişidir.
- Lehdar: Poliçede yazılı tutarı muhataptan talep etmeye yetkili olan kişidir.
Poliçe de bir kambiyo senedi olup, kanun bir takım zorunlu unsurları taşımasını istemektedir. Türk Ticaret Kanunumun 583. maddesi poliçe metninde bulunması gereken zorunlu unsurları saymıştır. Bu unsurlardan her hangi birinin eksik olması bu senedi poliçe olmaktan daha doğrusu kambiyo senedi vasfında olmaktan çıkarır.
Poliçede Zorunlu Unsurlar:
- Senet metninde POLİÇE KELİMESİ’nin bulunması.
- Şartsız belirli bir MEBLAĞ içermesi.
- MUHATABIN ADI ve SOYADI’nın bulunması.
- LEHDARIN ADI ve SOYADI’nın bulunması.
- KEŞİDECİNİN ADI, SOYADI ve İMZASI’nın bulunması.
- KEŞİDE YERİ ve KEŞİDE TARİHİ’nin yazılı olması. Ayrı bir keşide yeri yazılmamış ise, keşidecinin poliçede yazılı adresi, keşide yeri olarak sayılır.
- VADE. Vade yazılı değilse, görüldüğünde ödenecektir anlamını taşır.
- ÖDEME YERİ. Ayrı bir ödeme yeri yazılmamış ise, muhatabın adresi ödeme yeri sayılır.
Keşideci, muhataptan belirli bir tutarın lehdara ödenmesini talep eder. Ancak, keşideci bu poliçeyi, muhataba değil lehdara tevdi eder. Yani bu poliçenin keşidesinden muhatabın, ilk aşamada haberi yoktur. Bu bakımdan poliçenin işlerlik kazanması için lehdarm, bunu vadeden önce muhataba ibraz etmesi ve ödeyip ödemeyeceğini sorması gerekmektedir. Eğer muhatap söz konusu poliçeyi kabul ettiğini beyan ederse lehdar muhataptan bu beyanını poliçe üzerine atacağı bir imza ile belirtmesini talep eder. Muhatap “Kabul ediyorum” ya da “Ödeyeceğim” şeklindeki beyanını poliçe üstüne yazar ve altını imzalar. Böylelikle poliçede, üçlü bir ilişki doğmuş olur.
Muhatap, kendisine ibraz edilen poliçeyi kabul etmek istemez ve imzalamazsa, poliçede taraf olmamış ve poliçe sebebiyle sorumluluğu doğmamış olur. Bu durumda keşideci ile lehdar karşı karşıya kalır ve keşideci poliçeyi elinde bulundurana karşı birinci derecede sorumlu olur.
Muhatap, poliçenin kendisine ibrazı halinde poliçeyi kabul etmezse lehdarın, muhataba karşı bir “Kabul Etmeme Protestosu” ya da diğer adıyla “Ademi Kabul Protestosu” keşide etme hakkı vardır. Muhatap, noterlikçe yapılan bu ibrazı da kabul etmezse, kendisini bağlayıcı bir borç doğmamış olur.
Kendisine ibraz edilen poliçeyi imzalayarak kabul eden muhatap, poliçede yazılı tutan vadesinde ödemek zorundadır. Muhatap vadesinde poliçede yazılı tutarı ödemediği takdirde hamilin bu defa muhataba karşı “Ödememe Protestosu” ya da diğer adıyla “Ademi Tediye Protestosu” keşide etme hakkı doğmaktadır.
Poliçe ve bono birer kambiyo senedidir. Piyasada para gibi tedavül edebilmeleri için kanun tarafından bir takım sıkı şekil şartlarına tabi tutulurken, diğer yandan ciro imkanı tanınarak kolayca elden ele geçmesi imkanı sağlanmıştır.
Poliçede de bedelin ödenmesi, AVAL ile tamamen ya da kısmen garanti altına alınabilmektedir. Aval, bir üçüncü kişinin poliçe ve bono bedelinin ödenmesini garanti etmesi anlamında olup, poliçenin üzerine “Aval İçindir” ya da bunun yerine geçebilecek bir ibarenin yazılarak altının imzalanması şeklinde olur. Aval, poliçede belirli bir kimse için verilebileceği gibi borçlu için de verilebilir. Muhatap ve keşidecinin imzasından başka, poliçenin ve bononun ön yüzüne konulmuş her imza AVAL şerhi olarak sayılır. Poliçede, avalin kimin için verildiği açıklanmamış ise, keşideci için verilmiş sayılır.
Özelllikle tacirler arasında bir kredi aracı olarak kullanılan poliçe, kıymetli kağıt sayılmadığı için, bonoda olduğu gibi kıymetli kağıt bedelini gerektirmez. Poliçeler banka akreditif kredilerinde de sıklıkla kullanılmaktadır.