İçindekiler
Fon ihtiyacı olanlarla fon fazlası olanların buluştuğu Mali Sistemin temel faktörlerden biri bankalardır. Bankalar bu sistemde fon aktarma işlevini yerine getiren aracılardır. Bankalar bu işlevlerini tasarruf sahiplerinden mevduat adı altında topladıkları fonları, ihtiyacı olan kişi veya kurumlara kredi olarak kullandırmak suretiyle yerine getirirler.
Genellikle “saygınlık” anlamına gelen kredi, bir banka tarafından bir şahsa ya ödünç para vermek ya da o şahsın yapacağı herhangi bir işi teminat mektubu ile garanti ederek kendi saygınlığını ortaya koymaktır.
Bankalar kredi olanak ve kaynaklarına, güncel ekonomik koşullara, para re kredi piyasasının gereklerine göre bir kredi uygulama politikası oluştururlar.
Bu uygulamada karşılaşılan kredi taleplerini değerlendirmede bankalar tutar, müşteri, faiz, vade v.b. açılardan kredilerini belli ilkeler çerçevesinde kullandırırlar. Bu ilkelerin ve yöntemlerin tümüne bir bankanın KREDİ POLİTİKASI denir.
Bankaların kredi – plasman çalışmaları temelde mevduata dayanır. Kullandırılan kredileri karşılamada özkaynaklar yeterli olamayacağından bir bankanın mevduat alanında da yeterince başarılı olması gerekmektedir. Bu da o bankanın kamuoyunda yaratacağı güvene ve sunduğu hizmetlerin kalitesine bağlıdır.
Kredi işlemlerinin bankanın kredi – plasman politikasına uygun bir şekilde yürütülebilmesi için ilgili bankanın kredilerle ilgili teşkilatının, çeşitli kredi türlerinin işleyiş biçimlerinin ve kredi kullandırma esaslarının iyi bilinmesi gerekmektedir.
Bu yazıda Kredi Çeşitleri Nelerdir konusuna sistemli bir şekilde açıklık getirilmeye çalışılacaktır.
KREDİNİN TANIMI VE KREDİLERE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER
Kredinin Tanımı ve Sınıflandırılması Bankacılık açısından kredi, bankanın:
- Müşterisine ödünç para vermesi veya
- Müşterisinin yapacağı herhangi bir işi ya da ödeyeceği herhangi bir borcu teminat mektubu ile garanti ederek kendi saygınlığını ortaya koymasıdır.
Her iki durumda da kredi, ancak krediyi geri ödeyeceği konusunda kendisine güven duyulan kişilere ve belirli bir süre sonunda mutlaka geri alınmak kaydıyla verilir. Müşterinin güvenilir olup olmadığı ancak hakkında yapılacak olan araştırmalar sonucu anlaşılır. Bununla birlikte, verilen kredinin kısmen veya tamamen geri ödenmemesi olasılığı her zaman için vardır. Bankacının görevi bu olasılığı en düşük düzeyde tutmaktır
Kredi türleri çeşitli açılardan aşağıdaki şekilde sınıflandırmaktaktadır. Ancak bu sınıflandırmada kesin sınırlar bulunmamakta: bir kredi çeşitli açılardan bakıldığında birden fazla gruba dahil olmaktadır.
1 – Kredilerin Nitelik Açısından Sınıflandırılması
a) Nakdi Krediler:
Banka, faiz veya faiz ve komisyon karşılığında ödünç olarak para verir. Nakdi kredilere örnek olarak borçlu cari hesap, konut kredileri, taşıt kredileri, bireysel krediler türlerini gösterebiliriz.
Borçlu cari hesaplar cari hesap hükümlerine göre işleyen, belirli bir limit içerisinde müşteriye para çekme ve yatırma olanağı sağlayan teminatlı ve teminatsız kredilerdir.
b) Gayrinakdi Krediler:
Bir ışın yapılması veya bir borcun ödenmesi konusunda bankanın, alacağı bir komisyon veya ücret karşılığında taahhütte bulunması, garanti vermesidir Müşteriye ödünç olarak para verilmesi sözkonusu değildir ancak garanti edilen işin yapılmaması veya borcun ödenmemesi halinde muhatabın uğradığı zarar bankaca tazmin edilmektedir Bu tür kredilere örnek olarak teminat mektubu, ithal garantisi, aval ve kabul kredisini gösterebiliriz.
2 – Kredilerin Vade Açısından Sınıflandırılması
a) Kısa Vadeli Krediler:
Kuramsal olarak kısa vadeli krediler vadesiz ve 2 yıla kadar vadeli krediler olarak tanımlanmaktadır
b) Orta Vadeli Krediler
Kuramsal olarak vadeleri 2 ile 5 yıl arasında olan kredilerdir.
c) Uzun Vadeli Krediler:
5yıldan daha uzun vadeli kredilerdir.
3 – Kredilerin Veriliş Amacı Açısından Sınıflandırılması:
a) Yatırım Kredileri:
İşletmelere, bina ve tesislerinin yapımı için, yani sabit kıymetlerinin finansmanı amacıyla orta veya uzun vadeli olarak açılır.
b) Donatım (Teçhizat) Kredileri:
İşletmelere ait bina ve tesislerin genişletilmesi, yenilenmesi, modernizasyonu, makine ve teçhizat sağlanması için genellikle orta vadeli olarak açılır.
c) İşletme Kredileri:
İşletmelerin üretim faaliyetlerini finanse etmek, döner sermaye ihtiyaçlarını karşılamak için kısa veya orta vadeli olarak açılır.
4- Kredilerin Teminat Açısından Sınıflandırılması
a) Teminatsız Krediler:
Sadece kredi müşterisinin imzasına güvenilerek, başka bir teminat alınmaksızın açılan kredilerdir. Açık kredi, tek imzalı iskonto, tek imzalı teminat mektubu teminatsız kredilere örnek olarak gösterilebilir.
b) Teminatlı Krediler:
Şahsi teminatlı krediler: Kredi müşterisinin imzası ile birlikte, en az bir güvenilir imzaya daha dayanılarak açılan kredilerdir. Kefalet mukabili kredi, senedat mukabili kredi, tüketici kredileri şahsi tipli kredi türleridir.
c) Maddi teminatlı krediler:
Bankaca kabul edilebilme şartlarını taşıyan maddi değerlerin rehnedilmesi karşılığında müşteriye kullandırılan kredilerdir. Nakit karşılığı kredi, esham ve tahvilat mukabili kredi maddi teminatlı krediler arasında yer alırlar.
5- Kredilerin İş Konusu Açısından Sınıflandırılması:
a) Ticari Krediler
Ticaretle uğraşan kişilere verilen kredilerdir.
b) Sanayici Kredileri:
Sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalara verilen kredilerdir.
c) İhracat Kredileri:
ihracat faaliyetlerini finanse etmek amacıyla kullandırılan kredilerdir.
d) Konut Kredileri:
Konut edinme amacıyla bazı bankalar tarafından verilen bir kredi türüdür. Bankamızca Tüketici Kredileri çerçevesinde azami 24 aya kadar vadeli olarak kullandırılır.
e) Bireysel Krediler
Bireylerin herhangi bir ticari faaliyete konu olmayan ihtiyaçlarına yönelik kullandırılan kredilerdir.
f) Taşıt kredileri
Taşıt edindirme amacıyla kullandırılan kredilerdir.
g) Esnaf Kredileri:
Kimi banka uygulamalarında esnaf kredileri ayrı bir tür sınıflandırılmaktadır.
h) Zirai Krediler
Bazı bankaların çiftçilere yönelik özel teminatlı ve faiz oranlı kredi uygulamaları bulunmaktadır.