İçindekiler
DXY ABD dolar endeksinin sembolü ve kısaltması olarak kullanılmaktadır. DXY ABD dolar endeksinin tanımı olmakla birlikte aynı zamanda ABD’nin ticari faaliyeti yürütmüş olduğu 6 farklı ülkenin, 6 farklı para birimini temsil etmektedir. 6 farklı ülkenin ve 6 farklı para biriminin ABD dolarının değerine göre ölçülmesine DXY denmektedir.
DXY, kurumsal yatırımcıların ve kurumların dolar endeksi hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamaktadır. DXY, dolar endeksi olarak da bilinen ABD doları endeksi doların altın majör para birimi karşısındaki performansının değerlendirilmesi sonucu ortaya çıkmıştır. ABD dolar endeksi son dönemlerde yapmış olduğu yükselişleri ile dikkat çekmiştir.
Ticari ortakların para birimleri karşısında ABD dolarının değer kazandığı durumlarda DXY endeksi yükselmektedir. ABD’nin yapmış olduğu bu ticari ortaklıklar sonucunda eğer dolar düşmeye başlarsa bu durumda DXY, değer kaybı yaşamaktadır. DXY endeksi hesaplamalarında Euro, Japon Yeni, İngiliz sterlini, Kanada doları, İsveç kronu ve İsviçre frangı boy göstermektedir. DXY içerisinde bu 6 para biriminin dağılışı ise şu şekildedir;
- Euro %57,6
- Japon Yeni %13,6
- İngiliz sterlini %11,9
- Kanada doları %9,1
- İsveç kronu %4,2
- İsviçre frangı %3,6
Dolar Endeksi Nelerden Etkilenir?
1973 tarihinde oluşturulan Bretton Woods tarafından yürürlüğe giren anlaşma daha sonrasında fes edilerek endekse çevrilmiştir. Endeks doların küresel piyasalardaki değerini ölçmek için kullanılmaktadır. Finansal piyasalardaki küresel bağlar dikkatli bir şekilde takip edilmelidir. Yatırım kararı alırken piyasadaki gelişmeler dikkatli bir şekilde izlenilmeli zarar edilebilecek yatırım kaynaklarından uzak durulmalıdır.
Bilindiği üzere ABD Merkez Bankası 10 yılın ardından yeniden faiz artırım sürecine başladı. Enflasyonu düşürmeye yönelik yapılan bu faiz artırımları DXY oranlarında da etkili oldu.
Dolar endeksi ABD dolarının ticari partnerleri karşısındaki değerini göstermektedir. DXY oranının 120 olması doların geçen süre zarfında %20 oranında değer kazandığını göstermektedir. Bu değerin belirlenmesi ise 1973 tarihinden sonra başlanılan endeksi hesaplamalarında bazı değerin 100 kabul edilmesi ile başlamıştır.
Ekonomik anlamda bakıldığında uluslararası ödemelerin çoğunun dolar ile yapıldığı görülmektedir. Ülkelerde rezerv para birimlerinin yaklaşık %60’ını dolar olduğu açıklanmıştır.
-Dolar endeksinin yukarı yönde hareket etmesi için;
- Amerikan Merkez Bankası FED eğer piyasada yer alan parayı çekerse dolar değer kazanmaya başlar. Bu durumda faiz yükseklikleri dolar endeksini arttırmaktadır. Enflasyon artışı dolar endeksinin yukarı yönde hareket etmesini sağlar.
- Ekonomik haberler dolar endeksinin yukarı yönde ilerlemesine sebep olur. Özellikle ABD’nin doların değerleneceğine yönelik haberler yapması veya ekonomik büyümeye gitmesi dolar endeksini arttırmaktadır.
- Dolar endeksi içerisinde yer alan 6 ülkenin para birimlerinin değerinin yükselmesi ya da değer yükseleceğine yönelik bilgilerin yayınlanması dolar endeksini yükseltmektedir.
-Dolar endeksinin aşağı yönde hareket etmesi için;
- Yatırımda en önemli etken arzdır. Arzın ne doğrultuda arttığı ya da azaldığı fiyatı etkilemektedir. Bu durumda piyasada aşırı miktarda dolar bulunması arzı arttıracağı için doların değeri düşmeye başlar. 2018 yazılımda yaşanılan ekonomik kriz sonrasında dolar değeri ve dolar endeksi değer kaybetmiştir.
- Amerikan dolarının düşmesi için işsizlik oranları ve enflasyon bilgileri yayılması yeterlidir. Küresel piyasalarda bu tip haberlerin yayılması dolar endeksini düşürmektedir.
- Küresel piyasada yer alan 6 önemli para biriminin değerlerinde bir artış yaşanırsa ya da bu 6 ülkenin para birimlerinde gelişmeler meydana gelirse bu doğrultuda ABD dolar endeksi azalmaktadır. İşsizlik ve enflasyonun arttığı dönemlerde cari açık yükseldiği için ekonomi olumsuz yönde ilerler. Bu dönem içerisinde dolar endeksinde düşüş yaşanır.
DXY Kripto Paraları Etkiler Mi?
Son senelerde kullanımı yaygınlaşan ve özellikle enflasyona karşı büyük bir yatırım kaynağı olarak görülen kripto paralar üzerinde de DXY ‘ye etki etmektedir. DXY doğrudan kripto paralar üzerinde etkili olmamaktadır. Ancak yatırımcıları güvenilir limanları yönlendirmeleri ile kripto paralarda düşüş yaşanmasına neden olmuştur.
Doların son 20 yılın zirvesine görmesi sebebiyle yatırımcılar aynı zamanda kripto paralarda yaşanılan düşüş sonrasında bu yatırım araçlarından uzaklaşarak dolara yönlendirdiler. DXY endeksi doların dünyada en fazla işlem görmekte olan 6 farklı para birimi karşısındaki değerini göstermektedir.
Burada yapılan değerlendirmeler endeks ve DXY kısaltması ile ifade edilir. Dünyada özellikle ikinci Dünya savaşı sonrasında para birimlerinin satın alma ve değer gücü ölçülmesi belli standartlar dahilinde kabul edilmiştir.
DXY endeksi için değer sistemi kaldırıldığından itibaren başlangıç baz değeri 100 olarak belirlenmiştir. DXY e grafiklerinde %40 değer kazanımı olduğu son dönemlerde ortaya çıkmıştır. DXY grafiklerini yükselmesi doların diğer para birimlerine karşı değer kazandığını azalması ise doların diğer para birimlerine karşı değer kaybettiğini göstermektedir.
DXY Neden Artıyor?
DXY’ye oranlarının son dönemlerde artış göstermesi dikkat çekti. Bilindiği üzere ABD Merkez Bankası FED varlık alımlarını azaltmayı gündeme getirdi. 2022 yılının başında ilk adımlar atıldı. Sıkı para politikasının izleneceğine yönelik haberlerin yayılmasının ardından açıklama yapıldı.
Para politikasının yanı sıra Çin’de yaşanılan ekonomik yavaşlama kaygıları arttırmaya başladı. FED üyeleri faiz oranında artışa devam edeceğini açıkladı. Dolar endeksi sabah saatlerinde 104,947’ye kadar yükseldi. Yaşanılan bu yükseliş ise %0,27’lik bir artış olarak değerlendirildi.
Yapılacak olan yeni bir haber sonrasında dolar endeksinin artmaya devam etmesinin mümkün olduğu iddia edildi. ABD Merkez Bankası ekonomik gelişmelerinin yanı sıra 6 ülkenin değerlendirmeleri ile de DXY oranlarında artış yaşanmaya başladı.
ABD ekonomi konusunda güçlü bir ülke. Aynı zamanda işlemiş olduğu para politikası ile de dikkat çekti. Sıkı para politikasına giden ülkenin son dönemlerde DXY oranlarında da artış yaşandı. Doları destekleyen açıklamalar yaparak diğer para birimleri karşısında güçlü bir değer kazanmasına neden oldular.
Ekonomi yönünden doları destekleyen açıklamalar gelmesi ile birlikte dolar endeksinde yükselişler yaşandı. Yaşanılan bu yükselişler ise diğer para birimlerini baskıladı. Yaşanılan salgın dönemi öncesinde 102,8 değerine ulaşan dolar endeksi salgın durumunda ekonomik faaliyet durma noktasına geldiği için 90 değerine kadar geriledi.
Ancak 2022 yılının Mayıs ayından itibaren artış eğilimi devam etti. Dolar endeksi 104 değere kadar ulaşarak 2020 yılından bu yana en yüksek seviyelere ulaşmaya başladı. 1973 yılında oluşturulan dolar endeksi 6 ülkenin parasına karşılık değer ölçmek için kullanılmaktadır. Enflasyon endişesi ile faiz oranlarında beklenenin üstünde artış yapıldı. Doları destekleyen açıklamalar değer kazanmasına sebep oldu.
Dolar Endeksi Nasıl Hesaplanır?
Dolar endeksi DXY ‘ye nasıl hesaplandığı da merak edilen konular arasında yer almaktadır. Dolar endeksi Amerika Birleşik Devletleri’nin ticaretinde önemli rol oynayan 6 ülkenin para birimlerinin geometrik ortalaması ile hesaplanmaktadır. Endeks’te geometrik ortalama kullanılmaktadır. İçinde bulunan yerel para biriminin ağırlığı ile geometrik ortalama hesaplanarak dolar endeksi ortaya çıkmaktadır. Belirtilen formül ise şu şekildedir;
50.14348112 x EUR/USD^(-0.576) x USD/JPY^(0.136) x GBP/USD’(-0.119) x USD/CAD^(0.091) x USD/SEK’(0.042) x USDCHF^(0.036)