İçindekiler
Gösterge faiz ve ne olduğu konusunda sık sık araştırmalar yapılmaktadır. Ekonomistler ve özellikle yatırımcılar bu konuya dikkat etmekte ve kilit faiz oranlarının ve kilit faiz oranlarının mevcut durumu hakkında bilgi almak istemektedir. Gösterge faizi nedir noktasında özellikle borsalarda ve finansal işlemlerde yatırımcıların önüne birçok terim gelmektedir. Bunlardan en önemlilerinden biri de oldukça garip olan faiz oranı göstergesidir.
Temel oran olarak genellikle üçer aylık veya altı aylık ödemeli iki yıllık devlet tahvilleri kullanılmaktadır. En çok işlem gören devlet tahvilinin faiz oranı olduğu söylenebilir. Uzun vadeli sabit faizli borç da Türkiye’de pek popüler değil. Bu nedenle piyasa, iki yıllık tahvillerin ortalama vadesini referans olarak kabul etmektedir.
Faiz Oranları Kapsamı
Günlük haberlerde, ekonomik yorumlarda ve finansal incelemelerde sürekli olarak dikkate alınan bir değişken faiz oranları olmaktadır. Faiz oranları finansal piyasalarda en çok izlenmekte olan göstergelerdir.
Finansal yatırım kararları, tasarruf veya harcama kararları alınırken faiz oranları her zaman dikkate alınır. Farklı borçlanma araçlarının farklı ödeme ve vade yapıları vardır. Karşılıklı karşılaştırıla bilirlikleri, aynı kaygıyla tasarlanmış olmalarına bağlıdır. Faiz oranlarını değerlendirirken, şimdiki değer ve gelecekteki değer terimleri her zaman paranın zaman değerinden önce gelir. Faiz, tasarruf sahibinin (yatırımcının) parayı bir süre için elden çıkarma hakkından feragat ettiği bedeldir. Tersine, borçlu için, parayı bir süre elde tutmanın maliyetidir.
Gösterge Faiz Nedir?
Gösterge faizi ne demek diye bakıldığında bazen kıyaslama kağıdı olarak da adlandırılan bir gösterge faizi oranı, piyasadaki faiz oranlarını yorumlamak için konuşulan ve referans olarak kabul edilen bir faiz oranıdır. TCMB tarafından açıklanan faiz oranı politika faizidir. Gösterge faizi oranları, 2 yıl, 3 ay veya 6 ay vadeli ve kupon ödemeli vadelerdir. Tanımdan da anlaşılacağı gibi, belirli bir tahvil referans oranı olarak kabul edilmez. Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nde 10 yıllık Hazine bonosu oranı referans oran olarak kabul edilmektedir ve bu değer piyasadaki birçok faiz oranı için referans değerdir.
Türkiye’de sabit faizli uzun vadeli bonolara olan talebin düşük olması nedeniyle piyasa, vadesine gün kalan 2 yıllık bonoları referans almaktadır. Bazı kurumlar volatiliteyi önlemek için olası tahvil bazlı anormallikleri ortadan kaldıracak olsa da, son gün en çok işlem gören tahviller, en çok işlem gören tahvil kuruluşlarının hesaplarına kısmen kabul edilecektir. Son 3 günün hareketli ortalaması baz alınır.
Gösterge Faiz Oranları
Gösterge faiz oranı nedir diye bakıldığında gösterge faizi oranları, gelişmekte olan ülkelerdeki yerli ve yabancı yatırımcıların ekonomik kalkınma hakkında tahminlerde bulunmalarını sağlayan bir faiz oranı türüdür. Faiz oranları da dolar kuru ile yakından ilişkilidir. Referans faiz oranı ile merkez bankasının politika faiz oranı arasındaki fark doların değerini etkiler. Bu orana baz faiz oranı denir. Gösterge faiz oranı, devlet borcu talebindeki artış veya azalıştır. Baz oran yükselirse, halk daha yüksek bir maliyetle borçlanacaktır. Devlet (kamu) bu nedenle bu yüksek düzeydeki borcunu ödemek için özelleştirmeye başvuruyor.
Ayrıca savaş, iç savaş, iç gerilimler ve siyasi istikrarsızlık gibi nedenlerle referans faiz oranı yükselebilir. Referans oranındaki artışın birçok olası nedeni vardır. Bu; ülkenin makro düzeydeki ekonomik gelişimi, iç ve dış politika gelişmeleri ve uluslararası ekonomidir.
Gösterge Tahvil Faizi Nedir?
En yaygın tanımıyla, gösterge tahvil oranı, açık piyasadaki diğer faiz oranları üzerinde de önemli bir etkiye sahip olan bir gösterge faiz oranı olarak hareket eden bir faiz oranı türüdür. Gösterge Tahvil Oranı, Gösterge Oranın faiz oranı ile belirlenebilir.
Tahviller, ISIN kodları adı verilen bir kodlama şeması kullanılarak adlandırılır. Tahvillerin ülkeye bağlı olarak farklı endeksleri olabilir. Örneğin ABD piyasasında tahvillerin faiz baz yılı 10 yıldır. Ayrıca 5 ve 10 yıllık tahviller ve 2 yıllık tahviller vardır.
Gösterge Faiz Oranları Neden Yükselir?
Gösterge faiz oranı kaç noktasında artış, ülkenin makroekonomik gelişmelerinden, uluslararası ekonomik, iç ve dış politika gelişmelerinden etkilenebilir. Faiz oranları düştüğünde pek çok durum meydana gelebilir:
- Merkez bankası para politikası (faiz oranları ve diğer kanallar yoluyla para arzını artırmak veya azaltmak)
- Devlet maliye politikası (kamu harcamaları, vergiler, popülist politikalar)
- İç talep (tüketim fazlası, talep fazlası talep enflasyonu yaratır)
- Kredi talebindeki değişiklikler (faiz oranı düşüşleriyle ilişkili bir gösterge)
- Gelişmiş Ülkelerde Merkez Bankası Faiz Oranları
- Rezerv para birimi olan bir ülkenin para birimini genişletme veya daraltma kararı
- Finansal açıklık
- Ticaret savaşı
- Yerel Seçim Dönemi, Erken Seçim İmkanı
- Siyasi huzursuzluk
- İç çatışma
- Hukukun üstünlüğünü hiçe saymak
- Mülkiyet haklarına karşı eylem
- Bölgesel savaş olasılığı
- Sınır ülkelerinde gerginlik
Yukarıdaki ekonomik ve politik konular ve sorunlar nedeniyle, yerli ve bazen yabancı yatırımcılar tahvil satın alırken riskleri göz önünde bulundurmalıdır. Yatırımcıların tahvil talebi, bu gelişmelere karşılık faiz oranlarını ya yükseltiyor ya da düşürüyor.
Gösterge Faizi Artarsa Ne Olur?
Gösterge faizi artarsa ne olur sorusuna gelince gösterge faiz oranı, devletin sahip olduğu borca olan talebin azalması veya tam tersi artması anlamına gelir. Kamu kredisi, ülkede faaliyet gösteren finansal ve finansal olmayan kuruluşlar için borçlanma maliyetini temsil eder. Bir ülkede yerleşik bankalar genellikle o ülkeden daha ucuza borç alamazlar. Yani gösterge oranı arttığında ülke yüksek fiyata borçlanıyor. Büyük miktarda borcu ödemek için özelleştirmeler gerçekleştiriliyor.
Politika Faiz Oranı
Politika faiz artarsa enflasyon düşer mi sorusundan önce politika faiz oranlarını da ele almakta fayda var. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, ekonominin nihai likidite kaynağı olarak finansal piyasalarda bankalardan borç para verebilmektedir. Bu işlemler, merkez bankalarının piyasayı etkilemek için faiz oranlarını kullanmalarına izin verir. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) çerçevesinde alınan politika faiz kararları önceden duyurulan bir takvime göre yapılan toplantılarda alınmaktadır. 1 Haziran 2018 tarihinden itibaren Merkez Bankası, para politikasının bir parçası olarak politika faizi olarak haftalık repo ihale faiz oranını belirlemiştir. Diğer bir deyişle, faiz oranları, merkez bankalarının piyasaları gerektiği gibi yönlendirmek, yardımcı olmak ve yavaşlatmak için kullandıkları faiz oranlarıdır. Faiz oranı ve merkez bankası söylemindeki değişimlere bakarak gelecekte ulusal faiz oranları, para politikası, ekonomik büyüme, enflasyon, borç verme ve mevduat oranları hakkında fikir sahibi olabiliriz. Merkez bankaları faiz oranlarını düşürerek finansal piyasaları genişletmeye, borç verme oranlarını düşürmeye ve ekonomik büyümeye katkı sağlamaya çalışıyor. Bunun tersi ise parasal sıkılaştırmadır. Bu nedenle tüketimi sınırlamaya yönelik girişimlerde bulunulmaktadır.
Piyasanın referans faiz oranı, yabancıların Türkiye’deki faiz oranı ve risk beklentilerini yansıtmaktadır. Merkez bankası ve ticaret uygulamalarının yabancı yatırımcılar tarafından takip edilmesi durumunda faiz marjları daralacaktır. Merkez bankaları piyasaya yön vermek istiyorsa bu noktaları açmadan önce kendi yöntemlerini oluşturmalıdır. Piyasaya bağlı olarak döviz kurları beklenmedik yükseklere ulaşabilir. Piyasada dövize yatırım yaparken gösterge faiz oranı ile politika faizi arasındaki farkı kapatarak veya açarak yön belirleyebilirsiniz.