Liderlik Tanımı Nedir?

Liderlik nedir? Lider kimdir? Nasıl Lider olunur? Liderlik doğuştan mı gelir, yoksa sonradan mı geliştirilir? Yönetici ile lider aynı kişi midir? Bir kişinin liderlik türünü değiştirmek mümkün müdür? Bu başlıklar çrçevesinde Liderlik Tanımı Nedir? sorusuna cevap bulmaya çalışalım.

Bu ve benzeri sorular uzun yıllar toplumbilimcileri meşgul etmiş, liderliği tanımlama ya da bir lideri anlatma çabaları çok çeşitli olmuştur. Geçmişte bazı gözlemciler kişilik özellikleri üzerinde durmuş ve liderliği bu kişilik özellikleri çerçevesinde tanımlamışlardır. Öte yandan sosyal çevrenin karmaşıklığım kabul eden bazıları ise birçok sosyal değişkeni hesaba katarak ortamın lideri oluşturduğu düşüncesini savunmuşlardır. Bunlar, başka bir yazımızda Liderde Kişisel Ve Davranışsal Özelliklerin Önemi şeklinde incelenmektedir.

Liderlik yaklaşımlarına değinmeden önce liderliğin tanımı ve liderlikle ilgili diğer bazı kavram ve görüşlere yer vermek yarar olacaktır :

Liderlik konusunda çeşitli tanımlar verilebilir. Örneğin «Liderlik davranışı» nda bulunan kişilere lider denilebilir, öte yandan liderliği «çeşitli niteliklerin toplamı» şeklinde tanımlayanlar da mevcuttur. Lider «yönelten ve izlenen kişi» olarak düşünülebilir. Klasik bir tanım ise şöyledir: «Lider mensup olduğu grubun amaçlarını belirleyen ve bu amaçların gerçekleşmesinde gruba en etkili biçimde yön verebilen kişidir.»

Liderlik denilince akla «gayriresmi lider» ve «yönetici» gibi kavramlar da gelir. Resmi organizasyon içinde faaliyet gösteren fertlerin aynı zamanda gayriresmi ya da biçimsel olmayan gruplara mensup olabildikleri bilinmektedir.

Örneğin, zaman zaman kendi aralarında toplanan bir banka müdürleri grubu gibi. Belirli bir statü sistemine sahip olan bu grupların en etkili ve nüfuzlu üyesine «gayriresmi lider» veya «doğal lider» denilir. Bazen biçimsel gruplarda da tabii lider doğabilir. Bu durumda hem «yönetici» si hem de «tabii lider» olan bir grup tablosu oluşur.

Yönetici tayinle iş başına gelir, çalışanlar üzerinde etkili olabildiği ölçüde liderdir. Tabii lidere nazaran bir takım avantajlara sahip bulunmakla birlikte çalışması sırasında bazı güçlüklerle de karşılaşabilir.

Tabii lidere grup amaçlarına varmak için gerekli otorite üyeler tarafından tanınır. Yönetici ise lider rolünü gruptan herhangi bir otorite almaksızın gerçekleştirmek durumundadır. Bununla birlikte yöneticinin sahip olduğu otorite resmi organizasyon tarafından belirlenip desteklenmekte ve astlar bu otoriteye boyun eğmek zorunda kalmaktadırlar. Ancak, belirli bir pozisyonu işgal etmenin yöneticiye gerekli otoriteyi yeter derecede sağlayabileceği de düşünülemez.

Doğal lider grup amaçlarının belirlenmesinde geniş rol oynar; hatta bu amaçları değiştirme yoluna bile gidebilir. Yönetici ise kendine özgü amaçlar getirmekten ziyade çalışmaları belirlenmiş amaçlara yönlendirmekle görevlidir. Bu bakımdan liderlik yöneticilikten daha geniş bir nitelik taşımaktadır.

Öte yandan bazı yönleriyle yöneticilik liderlikten daha kapsamlıdır. Lider grup amaçlarını gerçekleştirmeye çalışırken kendi özellikleriyle grupta mevcut diğer niteliklere dayanmak, bunlardan yararlanmak zorundadır. Yönetici ise gerekli yönetim masraflarına eğitim yoluyla sahip kılınabilir ve çok kere de bu eğitimi görür, öte yandan uzmanlara danışarak da yardım alabilir.

Lider sadece kendisine yetki tanımış olan grubuna karşı sorumludur. Yönetici ise hem kendini bu pozisyona tayin etmiş bulunan yönetim mekanizmasına hem de görevinin devamını. sağlayacak olan grubuna karşı sorumludur. Bu nedenle yönetici, üstlerin ve astların yani çoğu kere birbirleriyle ihtilaflı olan iki ayrı grubun isteklerini uzlaştırmak durumunda bulunan nazik bir konuma sahiptir.

Liderlik ve yöneticiliğe ilişkin açıklama ve görüşler iki ayrı kişi ve farklı fonksiyonlar şeklinde sunulmakla birlikte, liderlik ve yöneticilik aynı kişide birleşebilir; daha doğrusu, başarılı yönetim için bu bir ön koşuldur. Yönetici liderlik vasıflarını üzerinde toplayabildiği ölçüde başarılı olur. ideal olan liderle yöneticinin aynı kişi olmasıdır. Bunu gerçekleştirebilen yöneticilerin iş gruplarında işbirliği düzeyi yüksek ve örgüt amaçlarına yöneliktir.