İçindekiler
Sosyal güvenlik sisteminin en önemli finansman kaynağı sigorta primleridir. Sistemin sürdürülebilirliğini sağlamak adına primlerin zamanında tahsil edilmesi büyük bir önem taşımaktadır. Son yıllarda SGK bütçe açıklarının artmasıyla birlikte bu konu daha da kritik bir hal almıştır.
Sigorta Primlerinin Zamanında Ödenmesini Sağlayan Düzenlemeler
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu başta olmak üzere çeşitli yasal düzenlemeler, sigorta primlerinin süresinde ödenmesini teşvik eden hükümler içermektedir. Özellikle işverenlerin sigortalı çalışanlarına ait primleri belirlenen süre içinde SGK’ya yatırmaları zorunludur.
Genel olarak, 5510 sayılı Kanunun 4/a (SSK) kapsamında çalışan sigortalılar için işverenlerin her ay hesapladıkları sigorta primlerini en geç bir sonraki ayın sonuna kadar SGK’ya yatırmaları gerekmektedir. Eğer ödeme süresinin son günü resmi tatille çakışırsa, ödeme tatili izleyen ilk iş günü içinde yapılabilmektedir.
Bazı Durumlarda Primlerin Süresinde Ödenmiş Sayılması
SGK mevzuatında bazı özel durumlar nedeniyle prim borçlarının yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilmesi mümkündür. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Toplu iş sözleşmesi, işe iade kararı, arabuluculuk anlaşmaları gibi nedenlerle doğan prim borçları, belirlenen ek süre içinde ödenirse zamanında yatırılmış sayılmaktadır.
- Libya’da faaliyet gösteren Türk işverenler, çalışanlarına ait sigorta primlerini takip eden üç ay içinde öderse, ödeme süresi içinde kabul edilmektedir.
Prim Borçlarının KDV İade Alacağından Mahsup Edilmesi
SGK mevzuatı, prim borçlarının normal ödeme yöntemleri dışında KDV iade alacağından mahsup edilerek ödenmesine de olanak tanımaktadır. İşverenler, cari aya ait prim borçlarının ödeme süresinin bitiminden itibaren 20 gün içinde KDV iadesinden mahsup işlemi gerçekleştirdiğinde primler süresinde ödenmiş sayılmaktadır.
Sigorta Primlerinin Geç Ödenmesi Durumunda Karşılaşılabilecek Riskler
Primlerin zamanında ödenmemesi işverenler açısından çeşitli mali ve hukuki riskler doğurmaktadır. Bu risklerden bazıları şunlardır:
1. Gecikme Cezası ve Gecikme Zammı
Sigorta primlerinin süresinde ödenmemesi durumunda gecikme cezası ve faiz uygulanmaktadır:
- İlk üç aylık sürede her ay için %3 gecikme cezası eklenir.
- Ödenmeyen borca her ay için Devlet İç Borçlanma Senetlerinin (DİBS) bileşik faiz oranı üzerinden gecikme zammı uygulanır.
2. Sigorta Prim Teşviklerinin Kaybedilmesi
İşverenler, çeşitli istihdam teşviklerinden yararlanabilmek için SGK primlerini zamanında ödemek zorundadır. Gecikme yaşanması halinde:
- 5510, 15510, 6111 gibi teşviklerden faydalanma hakkı kaybedilir.
- Büyük ölçekli işletmeler için önemli mali kayıplar doğabilir.
3. Asgari Ücret Desteğinden Yararlanamama
2024 yılında işçi başına aylık 699,90 TL olarak belirlenen asgari ücret desteğinden yararlanabilmek için primlerin süresinde yatırılmış olması gerekmektedir. Aksi halde işveren bu destekten faydalanamaz.
4. Kamu İhalelerine Katılamama
Kamu ihale mevzuatına göre, işverenlerin kamu ihalelerine katılabilmesi için SGK’ya borçlarının olmaması gerekmektedir. SGK borcu bulunan işverenler:
- Kamu ihalelerine başvuramaz.
- “Borcu yoktur” yazısı alamadığı için ihale dışı bırakılabilir.
SGK primlerinin zamanında ödenmemesi, işverenler açısından ciddi mali ve hukuki riskler doğurmaktadır. Gecikme cezası ve faiz ödemeleri, teşviklerden mahrum kalma, asgari ücret desteğini kaybetme ve kamu ihalelerinden elenme gibi olumsuzluklarla karşılaşmamak için işverenlerin prim ödemelerini zamanında yapmaları büyük önem taşımaktadır.